Coconuco

Guambiano

Falado(a) em: Colômbia
Região: Cauca (departamento)
Total de falantes: 23,5 mil (2001)
Família: Barbacoana
 Coconuco
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: vários:
gum — Guambiano
ttx — Totoró
cca — Coconuco?

Coconuco ou Guambiano é um grupo de dialetos da Colômbia. São três as variantes, embora o Coconuco (já extinto) e o Totoró (moribundo – 4 falantes em 1998, de uma população étnica de 4 mil) sejam considerados por alguns especialistas como Adelaar & Muysken (2004) como línguas separadas. Esses dialetos pertencem à família das línguas barbacoanas. O Guambiano é ainda forte na região.

Falantes editar

O Guambiano é falado por cerca de 23 mil pessoas na Colômbia, principalmente nas municipalidades de Silvia, Jambaló, Totoro, Caldono e Toribio, bem como ao longo do Rio Piendamó em Cauca.

Mais informações editar

O Guambiano é também chamado Moguez, Moguex ou Wam. O Coconuco foi por algum tempo classificado de forma equivocada como pertencente a um grupo de definição também equivocada, o das Línguas Paezanas. Isso ocorreu em função de um vocabulário dito "Moguex" Guambiano que não passava de uma mistura do Guambiano com o Paez (Cf. Curnow 1998).

Escrita editar

O alfabeto latino para o Guambiano apresenta as seguintes letras:

  • Vogais – A, E, I, U, O (ѳ)
  • Consoantes – Ç, K, L, Ly, M, N, Ñ, P, R, S, T, Ts, W, Y; š, tš

Fonologia editar

Os sons do Guambiano são conforme segue (Curnow & Liddicoat 1998:386).

Vogais editar

Vogais
Frontal Central Posterior
Fechada i u
Média e ə
Aberta a

Consoantes editar

Consonantes
  Bilabial Dental Retroflexa Palatal Velar
Nasal m n ɲ  
Oclusiva p t k
Africada
Fricativa s ʂ ʃ
Líquida r l ʎ
Semi-vogal w j

ISO editar

O código ISO cca é para 'Cauca', nome alternativo para Coconuco. Ethnologue a inclui dentre as ” Línguas Choco”, mas a Linguist List atualizou a informação para Coconuco, não ficando claro se é um código próprio para essa língua. Caso não seja, seia um língua sem código ISO.


Amostra de texto editar

Pai Nosso

Ñimpe Tiuspa waminchip pѳntrappe, ѳyah chintrikai: Namui Mѳskai srѳmpalasrѳ wapik, ñui munchipe tapikweintѳ tarѳmara, newan tap intik kѳntrun. Ñi aship karup pasraipe pirau latrѳpitchap amѳ, srѳmpalasrѳ latawei yu piraukucha, Ñi maik maramtiik kѳpen, treekwei marik kѳntrai. Kualѳmmѳrik nam mamik maik palapikwan mѳi tranѳp, namui kaik mariilan ulѳ paimѳ, pesannatruntrik chip, nam namun kaik marѳpelan ulѳ paimѳ, pesannawa kѳtrѳmisrѳp lataitѳwei. Chikѳpen namun kekѳtrѳsrkѳntraptiik pѳntrѳpene, truwane namun ampashmѳtruntrik. Masken tru kaikweinukkutrimpe tarѳmartra. Kakente, tru aship karup waipa, marampurap mariipa, purѳ nuik, purѳ tapiipape manakatik Ñuin kѳn chip.

Notas editar

Bibliografia editar

  • Adelaar, Willem F. H.; & Muysken, Pieter C. 2004. The languages of the Andes. Cambridge language surveys. Cambridge University Press.
  • Branks, Judith; Sánchez, Juan Bautista. 1978. The drama of life: A study of life cycle customs among the Guambiano, Colombia, South America (pp xii, 107). Summer Institute of Linguistics Museum of Anthropology Publication (No. 4). Dallas: Summer Institute of Linguistics Museum of Anthropology.
  • Curnow, Timothy Jowan, & Liddicoat, Anthony J. 1998. The Barbacoan Languages of Colombia and Ecuador, Anthropological Linguistics, 40:3:384–408.
  • Fabre, Alain. 2005. Diccionario etnolingüístico y guía bibliográfica de los pueblos indígenas sudamericanos: Guambiano[1]

Referências externas editar