Cuyonon
Falado(a) em: Filipinas
Região: litoral de Palawan, Cuyo (Palawan) , Panay
Total de falantes: 123 mil (1990) Cf. Ethnologue
Família: Austronésia
 Malaio-Polinésia
  Filipina
   Centro Filipina
    Visayana
     Visayana Oeste
      Kuyan
       Cuyonon
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: cyo

Cuyonon é uma língua filipina falada por cerca de 123 mil pessoas no litoral de Palawan, Cuyo (Palawan), Panay nas Filipinas.[1]

Falantes editar

Cuyonon foi até recentemente uma língua franca de Palawan, quando o fluxo de migração aumentou muito. 43% da população Palawan por volta do final dos anos 80 falava a língua, mas estudos posteriores mostram diminuição significativa no número de falantes. O Cuyonon é classificado pelo “Summer Institute of Linguistics” como pertencente aos grupos Filipino Central, Visaiano Ocidental, Kuyan. O maior número de falantes vive nas ilhas Cuyo que ficam entre o norte de Palawan e a ilha Panay.

Nomes editar

Apresenta outros nomes locais como Cuyo, Cuyono, Cuyunon, Kuyonon, Kuyunon, é similar à língua ratagnon (quase extinta) falada no oeste de Mindoro). Usa a escrita latina ensinada por missionários.

Escrita editar

A língua Cuyonon usa o alfabeto latino sem as letras C, F, J, K, Q, V, X, Z e sem o U; apresenta a forma Ng e usa os ditongos aa, ae, ai, ao; ea, ia, ie, io, oa, oi;

Amostras de textos editar

Saudações diversas editar

  • Bom dia - Mayad nga timprano
  • Boa noite - Mayad nga gabi
  • Como vai você? - Kamosta kaw ren?
  • Eu vou bem, e você? - Mayad da, ikaw?
  • Estou be pela graça de Deus - Kaloy' Dios mayad da.
  • Muito grato - Salamat
  • Onde você está indo? - Adin kaw pakon?
  • Como vai você? - Anono imong ingboboat?
  • Nada de especial. - Ara ra.
  • Por favor, entre. - Dayon kamo.
  • Não vejo você há muito tempo. - Maboay kita reng ara agkita.

Algumas expressões editar

Cuyonon Tagalog English
Mayad nga timprano Magandang umaga Bom dia
Mayad nga ugtong adlaw Magandang tanghali Bom dia (meio dia)
Mayad nga apon Magandang hapon Boa tarde
Mayad nga serem Magandang Takipsilim Bom crepúsculo
Mayad nga gabi Magandang gabi Boa noite
Mayad nga adlaw Magandang araw Boa jornada
Aroman Bukas Amanhã
Dominggo Linggo Semana
Bolan Buwan Mês
Dagon Taon Ano
Matamang salamat Maraming salamat Muitíssimo obrigado
Inggegegma takaw Mahal kita Eu amo você
Selag ako kanimo Galit ako sayo I Eu odeio você
Een Oo Sim
Beken/Indi Hindi Não
Amos Tara na Vamos!
Maderep Masipag Industrioso
Ma-ambeng Masaya Feliz
Masabor Masarap Delicioso
Mabaskeg Malakas Forte
Ambog Mayabang Fanfarrão
Kabos Bobo Estúpido
Boang Baliw Louco
Bengel Bingi Surdo
Maiseg Matapang Bravo
Maloway Mabagal Lento
Tekagan Malandi Galanteador
Panulay Demonyo Demônio
Boring Dumi Sujo
Mahuga Mahirap Difícil
Adlek Takot Medo
Lalaki Lalaki Macho
Babai' Babae Fêmea
Manong Kuya Irmão mais velho
Manang Ate Irmã mais velha
Matinlo kaw Maganda ka Você é bonito
Gwapo kaw Gwapo ka Você é másculo
Lebaan kaw Mabait ka Você é gentil
Pagamblig Mag ingat ka Cuide-se
Karawat Laro Brincar, Jogar
Tio' Aso Cão
Koti' Pusa Gato
Ambe Daga Rato
Palamingko' Langgam Formiga
Kalag Kaluluwa Espírito
Aso' Usok Fumaça
Tobig Tubig Água
Itas Itaas Acima
Idalem Ilalim Embaixo
Kwarta Pera Dinheiro
Sinsilyo Barya Moedas
Merkado Palengke Mercado

| Merkado || Palengke || Mercado |- |}

Oração editar

Pai Nosso:

Ameng Ama nga dan kaw sa mga langit, imong aran, O Dios, ipataas da enged y ang tanang tao, basi pa madali ka ren da magadi digi kananmen. Kong maoro nga imong kaliagan ingtotoman dian sa langit, kabay nga tomanen da digi sa logta. Tawan mo kami ra'ang ameng pagkaen sa adlaw-adlaw. Patawaden mo kami sa ameng mga naboat nga kasalanan. Pariho' ang kami ingpapatawad amen da ang mga nakaboat y kasalanan kanamen. Indi mo kami ra ipatokso kong indi' iparaye mo kami ki Santanas. Tenged nga ikaw ang Adi, ikaw ang Makagagaen ig ikaw ang Maimayaen sa ara' kataposan. Amin.

Notas editar

  1. Palawan Tourism Council. Accessed August 28, 2008.

Ligações externas editar