Saisiyat

SaiSiyat

Falado(a) em: Taiwan
Total de falantes: 4.750 dos 7.900 da etnia (2002)
Família: Austronésia
 Formosana Setentrional
  Saisiyat
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: xsy

Saisiyat (ou Saisiat) é a língua do povo saisiyat um dos grupos aborígenes de Taiwan. É uma língua formosana da família das línguas austronésias e tem cerca de 4.750 falantes.

Geografia editar

A área onde é falado o Saisiyat é pequena, localizada no noroeste do país, entre as regiões onde se falam a língua hacá e a língua atayal nas montanhas Wufeng, Hsinchu; Nanzhuang e Shitan, [[Condado de Miaoli.

Existem dois dialetos principais: Ta'ai (Saisiyat do Norte) e Tungho (Saisiyat do Sul). O ta'ai é falado em Miao-Li e o tungho é falado em Hsinchu.

A extinta língua formosana Kulon, está intimamente relacionada ao saisiyat, mas é considerada pelo linguista taiwanês Paul Jen-kuei Li como um idioma separado.

 
Saisiyat, línguas Pazeh e Kulon (rosa, noroeste). Algumas fontes de língua chinesa designam a área branca no noroeste como uma área de Kulon, em oposição ao pequeno círculo rosa neste mapa.[1])

Uso editar

Hoje, mil dos saisiyat não usam a língua, preferindo o Haicá e o Atayal, línguas usadas por pessoas que vivem junto dos Saisiyat. Assim, muitos saisiyat são capazes de falar saisiyat, haicá, atayal, mandarim e, às vezes, Min Nan também. Embora o Saisiyat tenha um número relativamente grande de falantes, o idioma é considerado em perigo de extinção.

Fonologia editar

Consoantes editar

Sons consoantes
Labial Alveolar Pós-
alveolar
Dorsal Glotal
Nasal m n ŋ
Plosiva p t k ʔ
Fricativa s z ʃ h
Aproximante w l ɭ j
Vibrantel r

/ɭ/ é uma aproximante lateral retroflexa, enquanto /ʃ/ é uma fricativa palato-alveolar.[2]

Vogais editar

Monotongos
  Anterior Central Posterior
Fechada i    
Meio fechada     o
Medial   ə  
Meio aberta œ    
Aberta æ ä  

Sintaxe editar

Embora também se permitam construções verbo-iniciais,[3] Saisiyat é uma linguagem fortemente sujeito-inicial (isto é, SVO) e vem mudando para uma ser linguagem acusativa, enquanto ainda possui muitos recursos de ergatividade dividida (Hsieh & Huang 2006: 91). Pazeh, Thao e também as Formosanas Setentrionais], são as únicas outras línguas formosanas que permitem construções de SVO.

O sistema de marcação de casos de Saisiyat distingue entre substantivos pessoais e comuns (Hsieh & Huang 2006:93).

Marcação de caso
Tipo de
Nome
Nominativo Acusativo Genitivo Dativo Possessivo Locativo
Pessoal Ø, hi hi ni 'an-a 'ini' kan, kala
Comum Ø, ka ka noka 'an noka-a no ray

Pronomes editar

Saisiyat tem um sistema pronominal bem elaborado (Hsieh & Huang 2006:93).

Pronomes pessoais
Tipo de
Pronome
Nominativo Acusativo Genitivo Dativo Possessivo Locativo
1s. yako/yao yakin/'iyakin ma'an 'iniman 'amana'a kanman
2s. So'o 'iso'on niSo 'iniSo 'anso'o'a kanSo
3s. sia hisia nisia 'inisia 'ansiaa kansia
1p. (incl.) 'ita 'inimita mita' 'inimita' 'anmita'a kan'ita
1p. (excl.) yami 'iniya'om niya'om 'iniya'om 'anya'oma kanyami
2p. moyo 'inimon nimon 'inimon 'anmoyoa kanmoyo
3p. lasia hilasia nasia 'inilasia 'anlasiaa kanlasia

Verbos editar

Esses são os prefixos verbais em Saisiyat (Hsieh & Huang 2006:93).

Sistema de Focos
Tipo de Foco I II
Agente (AF) m-, -om-, ma-, Ø    Ø   
Patient (PF) -en    -i   
Locativo (LF) -an
Referencial (RF) si-, sik- -ani

Os verbos saisiyat podem ser nominalizados das seguintes maneiras.[4]

Nominalização Saisiyat
Léxica Sintática Tempo/Aspecto
Agente ka-ma-V ka-pa-V Habitual, Futuro
Paciente ka-V-en, V-in- ka-V-en, V-in- Futuro (para ka-V-en), Perfeito (para V-in-)
Localização ka-V-an ka-V-an Futuro
Instrumento ka-V, Ca-V (reduplicação) ka-V, Ca-V (reduplicçãoon) Futuro

Notas editar

  1. «臺灣原住民平埔族群百年分類史系列地圖 (A history of the classification of Plains Taiwanese tribes over the past century)». blog.xuite.net. Consultado em 4 de março de 2017 
  2. Wen-yu Chiang and I Chang-Liao. Prosodic Realization of Negation in Saisiyat and English. National Taiwan University, 2006.
  3. Li, Paul Jen-kuei. 1998. "台灣南島語言 [The Austronesian Languages of Taiwan]." In Li, Paul Jen-kuei. 2004. Selected Papers on Formosan Languages. Taipei, Taiwan: Institute of Linguistics, Academia Sinica.
  4. Yeh, Marie Mei-li. n.d. Nominalization in Saisiyat. Hsinchu, Taiwan: National Hsinchu University of Education.

Bibliografia editar

Ligações externas editar