Norrbotten

província histórica da Suécia
(Redirecionado de Bótnia Setentrional)
 Nota: Para outros significados, veja Norrbotten (desambiguação).
 Nota: Este artigo é sobre a província histórica de Norrbotten. Para o condado de Norrbotten, veja Norrbotten (condado).

Norrbotten (em sueco: Norrbotten; PRONÚNCIA), raramente Norbótnia[1] ou Bótnia Setentrional[2], é uma província histórica da Suécia. Está localizada no nordeste da região histórica da Norlândia, junto à baía de Bótnia e faz fronteira com a Finlândia. [3] [4] [5] [6]
É a terceira maior província da Suécia, depois da Lapónia e da Jämtland. Com uma área de 97 239 km², ocupa 6,5% da superfície do país e tem uma população de 195 267 habitantes (2023). [7] [4]
É predominantemente de terra baixa, subindo ligeiramente para noroeste, e coberta de florestas de pinheiros e abetos. É atravessada por três dos maiores rios suecos, vindos da Lapónia e desembocando no Báltico. O Círculo Polar Ártico passa no norte da província, dando-lhe algum carácter ártico, embora o clima seja fundamentalmente temperado continental, devido à Corrente do Golfo. [8]

Suécia Norrbotten

Bótnia Setentrional

 
  Província  
Símbolos
Brasão de armas de Norrbotten
Brasão de armas
Localização
Região Norlândia
Condado Norrbotten
Características geográficas
Área total 97 239 km²
População total (2023) 195 267 hab.
Altitude máxima Vitberget 594 m
Outras informações
Flor Rubus arcticus
Animal Gaio-siberiano
Peixe Coregonus Albula
O rio Torne älv visto do lado finlandês. Ao fundo à direita a localidade sueca de Övertorneå.
O lago Puostijärvino vale de Torne.
A igreja de Edefors perto da cidade de Boden.
A cidade antiga de Gammelstadem em Luleå.
A igreja de Långträsk.
A quinta (fazenda) de Englundsgården em Kalix.
A estação ferroviária de Bodträsk.

Ao contrário do resto da Suécia, a identidade regional dos habitantes das províncias históricas da Lapónia, Norrbotten e Västerbotten não está focada nessas províncias mas sim nos condados atuais de Norrbotten e Västerbotten. [9]

Como província histórica, não possui hoje funções administrativas, nem significado político, mas está todavia presente em contextos históricos, culturais, escolares, turísticos e desportivos, como por exemplo em Norrbottens-Kuriren (jornal diário), Norrbottens museum (museu regional) e Norrbottens FF (clube desportivo). [10]

Etimologia e uso editar

O topônimo Norrbotten deriva do sueco antigo Norra butn, em alusão à "baía a norte do estreito de Kvarken". O termo é composto pelas palavras norr (norte, indicando aqui o lado oeste) e botten (em alusão à Baía de Bótnia).
Na língua cotidiana, ao contrário do resto da Suécia, as palavras Västerbotten e Norrbotten referem-se geralmente aos condados de Västerbotten e Norrbotten, e não às províncias históricas de Västerbotten e Norrbotten.
A região está mencionada em documentos em latim por Norrabutn (1361) e Butnin (1374), tendo adquirido o seu nome oficial Norrbotten quando foi elevada a província em 1801.[5][11][12]
Em textos em português, costuma ser usada a forma original Norrbotten. [13] [14]

Em uma decisão inédita, o tribunal da região de Norrbotten, no norte da Suécia, determinou a anulação da decisão do fisco sueco.

Província histórica e Condado atual editar

A província histórica de Norrbotten forma juntamente com o norte da província histórica da Lapónia (Lappland) o atual condado de Norrbotten. [9]

Geografia editar

A província forma junto com o norte da província da Lapónia o atual condado de Norrbotten.[15] Está situada no extremo nordeste da Suécia, sendo limitado a leste pela Finlândia e pela baía de Bótnia, a oeste pela Lapónia e a sul por Västerbotten. A fronteira com a Finlândia é delineada pelo rio Torne, um dos quatro grandes rios selvagens sem barragens hidroelétricas da Suécia; os dois lados do rio formam o Vale de Torne, onde um solo fértil permite uma rica agricultura durante o curto verão ártico. Além do Torne, é atravessada pelos rios Pite, Lule (no qual há uma usina) e Cálix, todos representados em seu brasão.[16][17][18][19]

Dado o Círculo Polar Ártico atravessá-la, o sol nunca desaparece no verão por 30 dias, e nunca aparece no inverno, igualmente por 30 dias. Apesar da proximidade do Báltico, tem um clima temperado continental, com verões quentes e invernos frios. Tal como Västerbotten, é constituída por uma faixa costeira de 30-100 quilômetros de terras baixas, e uma zona interior mais elevada e coberta por florestas de pinheiros e abetos. A maior parte da população vive junto aos grandes rios, estando principalmente concentrada na costa da província. Junto a costa estão as cidades de Luleå (44 208 habitantes), Piteå (23 350), Kalix (7 487), Haparanda (6 715) e Gammelstad (5 010), e um pouco para o interior Boden (16 816 habitantes) e Älvsbyn (5 010).[5][15][17][20][21][22]

Economia editar

A economia está tradicionalmente baseada na produção de papel, ferro e aço. A abundância de floresta oferece matéria-prima para fazer pasta de papel e papel de embalagens em Piteå e componentes de casas de madeira em Älvsbyn. O ferro extraído nas minas da Lapónia é usado para fazer aço em Luleå. Esse aço é transportado para o resto da Suécia ou exportado através do porto de Luleå.[23][8]

Comunicações editar

A província é atravessada na orla costeira pela estrada europeia E4, desde a Finlândia até Västerbotten, passando pelas cidades de Haparanda, Kalix, Luleå e Piteå. A estrada europeia E10, liga a Lapónia ao Golfo de Bótnia, aderindo à E4 a alguns quilómetros a norte de Luleå. Várias linhas férreas atravessam a província, com destaque para a ligação Luleå-Umeå e Luleå-Narvik (Linha do Minério). Para os transportes aéreos, Norrbotten dispõe de aeroportos em Luleå e Pajala. Os principais portos estão localizados em Luleå e Piteå.[24][25][26]

Património histórico, cultural e turístico editar

Referências

  1. Correia, Paulo; Ferreira, José Pedro (Outono de 2021). «Finlândia — ficha de país» (PDF). A Folha - Boletim da língua portuguesa nas instituições europeias. ISSN 1830-7809. Consultado em 11 de janeiro de 2022 
  2. Menini 2020, p. 93.
  3. Editores 1998.
  4. a b Ernby 2001, p. 432.
  5. a b c Werkmäster 2018.
  6. Enciclopédia Norstedts 2008, p. 911.
  7. «Folkmängd i landskapen den 31 december 2023» (em sueco). Instituto Nacional de Estatística da Suécia. Consultado em 14 de maio de 2024 
  8. a b Enciclopédia Nacional Sueca (b).
  9. a b Bjarne Rydstedt, Georg Andersson, Torsten Bladh, Per Olof Köhler, Karl-Gustaf Thorén e Mona Larsson (1987). «I nordligaste Sverige». Land och liv 1 (em sueco). Estocolmo: Natur och kultur. p. 191-193. 216 páginas. ISBN 91-27-62563-X 
  10. «Landskap» (em sueco). Nationalencyklopedin (Enciclopédia Nacional Sueca). Consultado em 20 de maio de 2024 
  11. Wahlberg 2003, p. 39.
  12. Hellquist 1922, p. 525.
  13. Gotaas,Thor. «Correr». Livros Google. Consultado em 27 de julho de 2018. Em dezembro de 1939, ele foi mandado para Norrbotten, perto da fronteira com a Finlândia, como recruta 
  14. Wallin, Cláudia Varejão. «Sueco ganha direito de usar nome de mulher». Folha de S.Paulo. Consultado em 27 de julho de 2018. Em uma decisão inédita, o tribunal da região de Norrbotten, no norte da Suécia, determinou a anulação da decisão do fisco sueco. 
  15. a b Rydstedt 1987, p. 199-201; 216.
  16. Magnusson 2004, p. 216.
  17. a b Miranda 2007, p. 697.
  18. Rydstedt 1987, p. 216.
  19. Stålnacke 2000, p. 5.
  20. Stålnacke 2000, p. 5; 18.
  21. SMHI 2008.
  22. SCD 2018.
  23. Stålnacke 2000, p. 16.
  24. Stålnacke 2000, p. 4.
  25. Åberg 1985, p. 164.
  26. Lidman Production AB (texto) e Matton (fotografia) (2011). «Norrbotten». Libers stora junioratlas (em sueco). Estocolmo: Liber. p. 36. 144 páginas. ISBN 9789147809028 
  27. Enciclopédia Nacional Sueca.
  28. Enciclopédia Nacional Sueca (a).
  29. Swedish Lapland 2014.
  30. Wedsberg 1995, p. 30-31.
  31. Ottosson 2008, p. 226.
  32. Ottosson 2008, p. 227.

Bibliografia editar

  • Åberg, Ylva (1985). «Norrbotten». Se Sverige med barnen en reseguide för hela familjen (em sueco). Estocolmo: Bonniers juniorförlag. 379 páginas. ISBN 91-48-51041-6 
  • «Kyrkstad». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • «Gammelstad». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • «Norrland». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • Ernby, Birgitta; Martin Gellerstam, Sven-Göran Malmgren, Per Axelsson, Thomas Fehrm (2001). «Norrbotten». Norstedts första svenska ordbok (em sueco). Estocolmo: Norstedts ordbok. 793 páginas. ISBN 91-7227-186-8 
  • Hellquist, Elof (1922). «Norrbotten». Svensk etymologisk ordbok. Lunda: C. W. K. Gleerups förlag 
  • Magnusson, Thomas; Sjögren, Peter A. (2004). «Lund». Vad varje svensk bör veta (em sueco). Estocolmo: Albert Bonniers Förlag e Publisher Produktion AB. 654 páginas. ISBN 91-0-010680-1 
  • Ottosson, Mats; Ottosson, Åsa (2008). «Uppsala». Upplev Sverige. En guide till upplevelser i hela landet (em sueco). Estocolmo: Wahlström Widstrand. 527 páginas. ISBN 9789146215998 
  • Rydstedt, Bjarne; Andersson, Georg; Bladh, Torsten; Köhler, Per Olof; Thorén, Karl-Gustaf; Larsson, Mona (1987). «Norrbotten». Land och liv 1 (em sueco). Estocolmo: Natur och kultur. 216 páginas. ISBN 91-27-62563-X 
  • Sporrong, Ulf (2018). «Landskap». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • Stålnacke, Anna Lena (2000). «Korta fakta». Norrbotten (em sueco). Estocolmo: Natur och Kultur. 24 páginas. ISBN 912750753X 
  • Wahlberg, Mats (2003). «Östergötland». Svenskt ortnamnslexikon (Dicionário das localidades suecas) (em sueco). Upsália: Språk- och folkminnesinstitutet e Institutionen för nordiska språk vid Uppsala universitet. ISBN 91-7229-020-X 
  • Wedsberg, Malin (1995). Sveriges landskap (Províncias da Suécia) (em sueco). Estocolmo: Almqvist & Wiksell. ISBN 91-21-14445-1 
  • Werkmäster, Barbro; et. all. (2018). «Norrbotten». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
 
O Commons possui uma categoria com imagens e outros ficheiros sobre Norrbotten