A Ilha da Toxa (em galego: Illa da Toxa,[1] Illa da Toxa Grande[2] ou Illa de Louxo; em castelhano: Isla de La Toja, Isla de La Toja Grande, Isla de Loujo ou Isla de Los Baños de Loujo[3]) é uma pequena ilha situada nas Rias Baixas (Ria de Arousa), pertencente ao concelho do Grove e localizada a uns 30 km de Pontevedra.

Ilha da Toxa
Isla de La Toja
Illa da Toxa
Ilha da Toxa está localizado em: Espanha
Ilha da Toxa
Coordenadas: 42° 29' 6.87" N 8° 51' 0.57" O
Geografia física
País Espanha
Paróquia O Grove
Concelho O Grove
Ponto culminante 42 m
Área 1,1  km²
Geografia humana
Gentílico Tojeño
População 47 (INE 2011)
Densidade 42,7  hab./km²

Ilha da Toxa.

Possui um núcleo populacional denominado oficialmente Illa da Toxa, pertencente à paróquia de São Martinho, que em 2011 registou quarenta e sete habitantes.[4] Dispõe de uma área de 110 hectares.

Denominação editar

A ilha tradicionalmente recebe as denominações nativas galegas illa de Louxo ou illa da Toxa Grande; este último topónimo é para diferenciar o nome desta ilha ao da Ilha da Toxa Pequena (illa da Toxa Pequena), que está situada a poucas centenas de metros da nascente da Toxa Grande. Só muito recentemente que começou a utilizar-se a forma A Toxa sem o modificador Grande. Contudo, illa de Louxo é a denominação que mais aparece na documentação antiga e a única usada até o momento pelos nativos do concelho do Grove.

Etimologia editar

O topónimo Toxa tem sido explicado como um hidrónimo pré-romano derivado da base indo-europeia *Tŭg-, especificamente da forma *Tŭgia 'lugar lamacento', em referência à lama terapêutica das fontes termais que caracterizam a Ilha da Toxa.[5] Tal referência esconde a etimologia Louxo, o outro nome da ilha, que desde meados do século XX deriva de Lausio, da raiz indo-europeia *leu-, *lau- 'lavar, lavar-se',[6] referindo-se às suas antigas fontes termais.

História editar

Durante séculos foi utilizada pelos habitantes do Grove como local de pastoreio do seu gado (que eram transportados em navios) e também para as suas tarefas agrícolas. Mas após o redescobrimento de lamas termais (de onde surgiu o nome A Toxa) no século XIX, a Ilha da Toxa tornou-se propriedade privada para a exploração dos seus bens termais, onde construiu-se a antiga estação balnear que trouxe consigo um aumento espetacular do turismo e o nascimento de outros donativos.

Ermida editar

Na Ilha da Toxa há uma ermida consagrada a São Sebastião,[7] cuja planta original data do século XII, sendo completamente recoberta na atualidade com conchas de vieira, onde as pessoas costumam deixar escrito o seu nome.

Referências

  1. «Infraestrutura de Dados Espaciais da Galiza». Projeto Toponímia da Galiza (em galego). Resultado da busca de "Illa da Toxa". Sistema de Informação Territorial da Galiza. Consultado em 6 de junho de 2016 
  2. «Mapa Topográfico Nacional». Sistema de Informação Geográfica das Parcelas Agrícolas (em espanhol). Ministério da Agricultura, Alimentação e do Meio Ambiente. Consultado em 6 de junho de 2016 
  3. Madoz, Pascual (1847). «Loujo ó Toja (baños de)». Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (em espanhol). Madrid: Tipografia do Dicionário geográfico a cargo de D. José Rojas. p. 389–390 
  4. «Índice de topónimos: 36 Pontevedra: 022 Grove (O): 011400 TOXA (ILLA DA)» (em espanhol). Instituto Nacional de Estatística. Consultado em 6 de junho de 2016 
  5. Bascuas, Edelmiro (2006). Hidronimia y léxico de origen paleoeuropeo en Galicia (em espanhol). Sada: Ediciós do Castro. ISBN 9788484852223 
  6. Pokorny, Julius (1959). Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch (em alemão). Berna: A. Francke Verlag. ISBN 0-8288-6602-3 
  7. Boletín de la Real Academia de la Historia (em espanhol). 59. Madrid: Real Academia de História. 1969 


Outros projetos Wikimedia também contêm material sobre este tema:
  Imagens e media no Commons
  Categoria no Commons