Latim clássico: diferenças entre revisões

Conteúdo apagado Conteúdo adicionado
VDA de http://www.ime.usp.br/~ueda/br.ispell/latim.html
Linha 105:
* ''abagetes'' > ''abigitis'' ("você vai embora [em algum veículo]")
* 'exfactos'' > ''effectus'' ("feito")
 
==CALENDÁRIO==
Segundo Varrão, a fundação de Roma foi levada a efeito em Abril
do ano 3o da VI Olimpíada, 753 anos antes de Cristo, sendo a dita
fundação o ponto de partida para a era romana. O ano, segundo o
calendário juliano, tinha, como hodiernamente, doze meses,
sendo-lhes títulos
Ianuarius, Janeiro
Februarius, Fevereiro
Martius, Março
Aprilis, Abril
Maius, Maio
Iunius, Junho
Quintilis ou Julius, Julho
Sextilis ou Augustus, Agosto
September, Setembro
October, Outubro
November, Novembro
December, Dezembro.
No tempo em que o ano romano decorria de Março, havia razão para
o emprego de Quintilis, Sextilis, September, etc., cujas
traduções são: quinto mês, sexto mês, sétimo mês, etc.
Os dias da semana (septmana ou hebdomada) eram designados da
seguinte feição:
Dies Solis, Domingo.
Dies Lunae, Segunda Feira.
Dies Martis, Terça Feira.
Dies Mercurii, Quarta Feira.
Dies Jovis, Quinta Feira.
Dies Veneris, Sexta Feira.
Dies Saturni, Sábado.
Os Romanos serviam-se das palavras kalendae - calendas, nonae -
nonas e idus - idos, para indicar os três dias principais do mês.
1. Kalendae (K. ou Kal.) eram o primeiro dia de todos os meses.
2. Nonae (non.) eram o sétimo dia nos meses de Março, Maio, Julho
e Outubro, e o quinto dia nos demais.
3. Idus (id.) eram o décimo quinto dia nos meses de Março, Maio,
Julho e Outubro, e décimo terceiro dia nos demais.
Para exprimir-se uma data em latim, emprega-se uma das três
palavras precedentes, conforme o prazo da ocasião, no caso
ablativo, seguida do nome do mês regularmente adjetivado; ex.:
kalendis martiis - em 1o de Março; nonis februariis - em 5 de
Fevereiro; idibus decembribus - em 13 de Dezembro.
O dia que imediatamente precede às kalendae, nonae e idus, é
expresso pela palavra pridie, seguida do acusativo; e o dia
imediato às aludidas palavras é expresso, às vezes, por
postridie, também seguido de acusativo; ex.: pridie kalendas
novembres - em 31 de Outubro; postridie nonas maias - em 8 de
maio.
Para exprimir-se qualquer dos outros dias intermediários, usam-se
os ordinais, contando-se em ordem retrógrada o lapso das
kalendae, nonae ou idus mais próximos, entrando no cômputo o dia
donde se parte (dies a quo) e o dia a que se chega (dies ad
quem); assim, do dia 3 ao dia 7 vão 5 dias; do dia 19 de Março ao
dia 1o de Abril vão 14 dias. Isto posto, o dia 3 de maio poderá
ser indicado por die quinto ante nonas maias, ou ante diem
quintum nonas maias, ou quinto nonas maias. O dia 19 de Março
poderá ser indicado por die quarto decimo ante kalendas apriles,
ou ante diem quartum decimum kalendas apriles ou quarto decimo
calendas apriles. Para facilitar as indicações das diferentes
datas romanas apresentamos o quadro seguinte:
 
==Quantidade Latina==
 
VOGAL ANTES DE VOGAL
Vocalem breviant, alia subeunte, Latini;
Produc, ni sequitur R, Fio et nomina quintae,
Quae geminos casus, E longo, assumit in Ei.
Nomina corripies Fideique, Speique, Reique.
Jus commune est vati, producito alius;
Alterius brevia: Pompei et cetera produc.
Eheu produces semper; variabitur Ohe.
VOGAL ANTES DE VOGAL NAS PALAVRAS GREGAS
Graeca per Ausoniae fines sine lege vagantur;
Quaedam etenim brevibus, veluti Symphonia, gaudent:
Et quaedam longis, ceu Dia, Chorea, Thalia,
Darius, Cytherea, Aer, Elegia, Platea,
Atque alia; at Choream rapuit Plateamque poeta
Solvit et in geminas, veluti Cythereia, longam.
QUANTIDADE DOS DITONGOS
Diphthongus longa est in Graecis atque Latinis
Prae rape praepositam vocali, dicque Praeustus.
VOGAL LONGA POR POSIÇÃO
Vocalis longa est, si consona bina sequatur,
Aut duplex, aut J vocalibus interjectum.
Quadrijugus rapitur, Bijugus conjungitur illi,
In quibus J duplex non est, sed consona simplex;
Subjicit et Subicit dicunt in carmine vates.
Consona si vocem claudat, quam pone sequatur
Altera, protahitur praeeuntis syllaba vocis
Consona principium verbi sortita sequentis,
Seu duplex seu bina, nihil praeeuntibus auget
Temporis, ut fiant longae, ceu clara Zacynthos.
VOGAL SEGUIDA DE UMA MUDA E DE UMA LÍQUIDA
Contrahit orator, variant in carmine vates,
Si mutam liquidamque simul brevis una praeibit;
At mutam et liquidam quoties ab origine longa
Praecedit, rapitur nunquam, ceu Matris, Aratrum;
Utraque vocalem si consona juncta sequentem
Non ferit, anteiens brevis est, velut Obruo, nunquam.
A FINAL
A finita dato longis; Ita, Postea deme,
Eja, Quia, et casus omnes; sed protrahe sextum.
Productis graecos casus adjunge vocandi.
E FINAL
Corripe E, sed primae quintaeque vocabula produc,
Atque Fame, Cete, Tempe, Fermeque, Fereque.
Adde Doce similemque modum et monosyllaba, praeter
Encliticas ac Syllabicas; nec non, Male dempto
Ac Bene, produces adverbia cuncta secundae
I FINAL
I produc; brevia Nisi cum Quasi, graecaque quintae.
Jure Mihi variare, Tibique Sibique solemus.
Corripies Ibi, Ubi melius, disyllabon et Cui.
O FINAL
O datur ambiguis; graeca et monosyllaba longis.
Ergo pro causa, ternus sextusque secundae;
Atque Adeo, atque Ideo, atque adverbia nomine nata
Sed Cito corripies, Modoque, et Scio, Nescio et Imo
Et Duo. Sit varium Sero, et conjunctio Vero.
U FINAL
U semper produc: B, D, T corripe semper.
C, L, M FINAIS
C longum est; varium Hic pronomen; corripe Donec,
Et Nec; Fac pariter malunt brevjare poetae.
Corripe L, at produc Sal, Sol, Nil, multaque Hebraea.
M vorat Ecthlipsis; prisci breviare solebant.
N FINAL
N longum est Graecis pariter pariterque Latinis.
En brevia quod format Inis breve; graeca secundae
Jungimus; et quartum, si sit brevis ultima recti;
Forsitan, In, Forsan, Tamen, An, Viden, adjice curtis.
R FINAL
R breve, sed longum est Far, Par, cum pignore, Lar, Nar,
Cur, Fur, cum graecis, quibus est genitivus in eris:
Addito Iber; sed Cor melius breve. Celtiber anceps.
AS FINAL
AS produc; quartum Graecorum tertia casum
Corripit, et rectum, si in adis breve patrius exit.
ES FINAL
ES quoque produces; breviat sed tertia rectum,
Cum patrii brevis est crescens penultima. Pes hinc
Excipitur, Paries, Aries, Abiesque, Ceresque;
Corripe et Es de Sum, et Penes, et pluralia graeca.
IS E YS FINAIS
Corripies IS et YS; plurales excipe casus;
Glis, Sis, Vis verbum ac nomen, Nolisque, Velisque,
Audis cum sociis; quorum est genitivus in inis,
Entisve, aut itis longum, producito semper.
OS FINAL
Vult OS produci; Compos breviatur et Impos,
Osque ossis: graecorum et neutra; et cuncta secundae
Addicta Ausonidum; graecus genitivus et omnis.
US FINAL
US breve ponatur. Produc monosyllaba, quaeque
Casibus increscunt longis, et nomina quartae,
Excepto recto et quinto, et quibus exit in untis
Patrius, et conflata e pus, contractaque graeca
In recto ac patrio; et venerandum nomen JESUS.
PRIMEIRA SÍLABA NOS PRETÉRITOS DISSÍLABOS
Praeterita assumunt primam disyllaba longam.
Sto, Do, Scindo, Fero rapiunt, Bibo, Findo priores,
Abscidit, Abscidit modulatur utrumque poeta.
REDUPLICAÇÃO NOS PRETÉRITOS
Praeteritum geminet si primam, corripe utramque,
Ut Pario, Peperi, vetet id nisi consona bina.
Caedo, Caecidit habet longam, ceu Pedo, Pepedi.
SUPINOS DISSÍLABOS
Cuncta Supina volunt primam disyllaba longam:
At Reor, et Cieo, Sero, et Ire, Sinoque, Linoque,
Do, Queo, et orta Ruo, breviabunt rite priores.
SUPINOS TRISSÍLABOS
Utum producunt polisyllaba cuncta Supina
De vi praeterito semper producitur itum;
Agnitus agnosco, et cognosco Cognitus effert
Cetera corripies in itum quaecumque Supina.
PALAVRAS DERIVADAS
Derivata patris naturam verba sequuntur.
Mobilis et Fomes, Laterna, ac Regula, Sedes,
Quamquam orta et brevibus, gaudent producere primam
Corripiuntur Arista, vadum, Sopor atque Lucerna,
Nata licet longis: usus te plura docebit.
PALAVRAS COMPOSTAS
Legem Simplicium retinent Composta suorum,
Vocalem licet, aut diphthongum syllaba mutet.
Dejero sed juro dat, Pejeroque: Innuba Nubo,
Pronubaque, atque Hilum Nihilum: dat Semisopitus
Sopio: Fatidicus, fratresque a dico creantur.
Participale Ambitum ab Itum inter longa repone.
PREFIXOS DAS PALAVRAS COMPOSTAS
Longa, A, DE, E, SE, DI, praeter Dirimo, atque Disertus.
Sit Re breve; at Refert a Res producito semper.
Corripe PRO graecum; produces rite latinum;
Contrahe quae Fundus, Fugio, Neptisque, Neposque,
Et Festus, Fari, Fateor Fanumque crearunt.
Hisce Profecto addes, pariterque Procella, Protervus,
Atque Propago genus; Propago, protrahe vitis.
Propino varia, Procuro, Propago, Profundo.
Corripe AB et reliquas, obstet nisi consona bina,
Quae sunt AD, vel IN, OB, PER, SUB, SUPER, ANTEque CIRCUM,
Queis graecum adjunges Adamas, Atomusque, Atheusque.
A, E, I, O, U NAS PALAVRAS COMPOSTAS
Produc A semper composti parte priore;
At simul E, simul I, crebo breviare memento:
Nequidquam produc, Nequando, Venefica, Nequam,
Nequaquam, Nequis sociosque; Videlicet addes.
Idem masculeum produc, et Siquis, Ibidem,
Scilicet, et Bigae, Tibicen, Ubique, Quadrigae,
Bimus, Tantidem, Quidam, et composta Diei.
Compositi O breviant Graeci, Samothracia testis;
Sed Minotaurus pariterque Geometra longum est.
O Latium variat; producere namque Alioquin
Et Quandoque; at Quandoquidem breviare solemus.
U brevia, Quadrupes ceu, Grajugena atque Ducenti.
 
==Ver também==