Achagua

Achawa

Falado(a) em: Colômbia, Venezuela
Total de falantes: 250 (2000)
Família: Aruaque
 Setentrionais
  Aruaque alto Amazonas
   Nawiki Ocidental
    Piapoko
     Achagua
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: aca

Achagua (Achawa) é uma língua falada no departamento de Meta da Colômbia, semelhante ao Piapoco. Estima-se que 250 pessoas falem a língua, muitas das quais também falam piapoco ou espanhol.

Achagua é uma língua do grupo Aruaque alto Amazonas das línguas aruaques tradicionalmente falado pelo povo Achagua da Venezuela e da região centro-leste da Colômbia.."[1]

A alfabetização em Achagua não passa de 5%.

Fonologia editar

Os 21 fonemas do achagua são:[2]

  • consoantes (15): p, t, tʃ, k, ʔ, b, d, s, h, m, n, l, ɻ, w, j
  • vogais (6): i, e, a, ɔ, ʊ, V́

Amostra de texto editar

23. Jesús lijínaniu quinínama Galilea shínaa cáinabi, léewida limácoo narrícu náa'a sinagogaca. Líiwadeda linácu liá'a sáicai chuánshica linácu liá'a Dios wánacaalactalaca, ya lichúni chóniwenai quinínama bálinacaalashi ya cáiwibee.

24.Natáania Jesús nácu quinínama náa'a yéenai Siria shínaa cáinabi íta'aa, naínda lirrú quinínama náa'a bálinenaicoo méenaami bálinacaalashi ya cáiwibee, ya náa'a wáalenai espíritu máashii, ya náa'a cúcunenaicoo, ya náa'a macáwanica. Yá'ee Jesús chúni nayá,


Português


23. E percorria Jesus toda a Galiléia, ensinando nas sinagogas, pregando o evangelho do reino e curando toda sorte de enfermidades e enfermidades entre o povo.

24 E a sua fama percorreu toda a Síria; e trouxeram-lhe todos os doentes que foram apanhados com diversas doenças e tormentos, e os que possuíam demônios, e os que eram lunáticos e os que tinham paralisia; e ele os curou. (Mateus 4, 23-24)

Bibliografia editar

  • Buenaventura, Edgar (s.d.). Vocabulario achagua-español-achagua (manuscrito).
  • Buenaventura, Edgar; Williams, Cindy (s.d.). Un bosquejo de la fonologia del achagua (manuscrito).
  • Meléndez, Miguel A. (1989). El nominal en Achagua. Lenguas aborígenes de Colombia, Descripciones 4. Bogotá: Universidad de los Andes.
  • Meléndez, Miguel A. (1994). Esquemas sintácticos de la predicación e interpretación semántica de la lengua achagua. Bulletin de l’Institut Français d’Etudes Andines Tomo 23(3): 465-479. Lima.
  • Meléndez, Miguel A. (1998). La lengua Achagua: estudio gramatical. Lenguas aborígenes de Colombia, Descripciones 11. Bogotá: Universidad de los Andes.
  • Meléndez, Miguel A. (2011). Diccionario achagua-español español-achagua. Bogotá: CESO-CCELA, Universidad de los Andes.
  • Meléndez, Miguel A. (2014). Préstamos arawak (achagua, piapoco y piapoco-achagua) a la lengua sikuani. LIAMES-Línguas Indígenas Americanas 14(1): 173-218. Campinas.
  • Neira, Alonso de; Ribero, Juan (1928). Arte y Vocabulario de la Lengua Achagua. Lenguas de América, tomo VI, pp. 1-174. Madrid (escrito c. 1700).
  • Wilson, Peter J. (1992). Una descripción preliminar de la gramática del achagua (Arawak). Bogotá: Instituto Lingüístico de Verano. Wise, Mary Ruth (1976). Apuntes sobre la infl uencia inca entre los amuesha: Factor que oscurece la classificación de su idioma. Revista del Museo Nacional 42: 355-366. Lima.

Notas editar

  1. Neira, Alonso de. «The Art and Vocabulary of the Achagua Language». World Digital Library. Consultado em 23 de maio de 2013 
  2. Ramirez, Henri (2020). Enciclopédia das línguas Arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados. 2 1 ed. Curitiba: Editora CRV. 208 páginas. ISBN 978-65-5578-892-1. doi:10.24824/978655578892.1 

Ligações externas editar