Melicado de Varanda

O Melicado de Varanda foi um dos cinco melicados armênios da região de Carabaque. Abrangeu Varanda, um gavar localizado na parte sudeste de Carabaque.[1][2]

Melicados de Carabaque (séc. XVI)

Os meliques (príncipes) governantes do principado pertenciam à família Xanazariã, que não muito antes de sua ascensão ao poder viviam em uma área ao redor do Lago Sevã, de onde eventualmente fugiram.[1] O melicado foi estabelecido em 1606, quando melique Xanazar de Guegã instalou seu irmão em Varanda, que ele próprio havia recebido como recompensa do xá Abas I (r. 1588–1629), o (rei) safávida do Irã.[3] Antes da tomada dos Xanazarianos, Varanda era governada por outra linhagem de meliques, cujo último governante foi melique Muzafar.[4] Varanda e os outros melicados defenderam a noção de um Estado Armênio, que foi usado pelos safávidas para lutar contra o Império Otomano.[5] A família Xanazariã foi uma das últimas famílias a perder seu melicado, o que ocorreu em 1813, quando o Império Russo o conquistou.[6]

A sede dos meliques de Varanda ficava em Avetaranots (Chanakhchi).[6] A fortaleza de Asquerã protegia a fronteira oriental do melicado.[6] Em 1719-1724, o comandante militar armênio de Carabaque, Avã Iuzbaqui, construiu o sghnakh (acampamento militar) de Xuxi ou Xuxa em Varanda.[7] Mais tarde, melique Xanazar II de Varanda mostrou o local de Xuxa ao seu aliado Paná Ali Cã, que o expandiu em uma fortaleza adequada e capital para o Canato de Carabaque.[1][7]

Meliques

editar

Esta lista foi retirada de Os Melicados e as Casas Melique de Artsaque nos séculos XVII a XIX, de Artaque Magaliã.[8]

Pré-Xanazariã (c. 1606)

editar
  • Papi, filho de Haquijã;
  • Avã, filho de Papi;
  • Agã, irmão de Avã;
  • Paxá/Paxique, filho de Avã;
  • Daniel;
  • Muzafar.

Xanazariã

editar
  • Mirzabeque I (mencionado em 1606);
  • Bagui I, filho de Mirzabeque (mencionado em 1633);
  • Xanazar I, filho de Bagui I (mencionado em 1646, 1673);
  • Bagui II, filho de Xanazar (falecido em 1730);
  • Huceine, irmão de Bagui II (falecido em 1736);
  • Mirzabeque II, filho de Bagui II (falecido em 1744);
  • Hussepe, filho de Huceine (falecido em 1747);
  • Xanazar II, irmão de Hussepe (falecido em 1792);
  • Junxude, filho de Xanazar II (falecido em 1812);
  • Melique Cudadade, filho de Junxude (1793–1833); governante final de Varanda.

Referências

  1. a b c Javānshīr Qarābāghī, Jamāl; Bournoutian, George A. (1994). A history of Qarabagh: an annotated translation of Mirza Jamal Javanshir Qarabaghi's Tarikh-e Qarabagh (em engper). Costa Mesa, Calif: Mazda Publishers 
  2. Bournoutian, George A. (2021). From the Kur to the Aras: a military history of Russia's move into the South Caucasus and the first Russo-Iranian war, 1801-1813. Col: Iran studies. Leiden ; Boston: Brill 
  3. Hewsen, Robert H.; Salvatico, Christopher C. (2001), Armenia: a historical atlas, ISBN 978-0-226-33228-4, University of Chicago Press 
  4. Maghalyan, Artak (2007). Artsʻakhi melikʻutʻyunnerě ev melikʻakan tnerě XVII-XIX dd. Erevan: HH GAA "Gitutʻyun" hratarakchʻutʻyun 
  5. Tsibenko, Veronika (2018). "Karabakh, Nagorno". Em Frota, Kate; Kramer, Gudrun ; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.).
  6. a b c Christian Tutundjian de Vartavan (4 de novembro de 2021). 1972 Hewsen The Meliks Of Eastern Armenia I. [S.l.: s.n.] 
  7. a b Jalaleantsʻ, Sargis; Ketendjian, Kaʼren V.; Hewsen, Robert H. (2013). A history of the land of Artsakh: [Karabagh and Ganje, 1722-1827]; (Patmutiun Aghuanits Ashkharhi). Col: Armenian studies series. Costa Mesa, California: Mazda Publishers 
  8. Maghalyan, Artak (2007). Արցախի մելիքությունները և մելիքական տները (XVII-XIX դդ.). Երեվան: ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ